محمدکاظم عراقی-عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات سازمان جنگل ها و مراتع کشور
عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات سازمان جنگل ها و مراتع کشور در گفت و گو با پایگاه خبری سفیران سبز اظهار داشت: برای تشکیل باغ گیاه شناسی باید زیر ساخت های لازم را فراهم کرد. اولین زیر ساخت مربوط به بخش علمی است که متشکل از دانشمندان گیاه شناس است. توان اعتباری بالا هم از دیگر مواردی است که به عهده مسئولین گذاشته شده و باید تامین شود.
عراقی گفت: برای انتخاب گونه های گیاهی باغ گیاه شناسی شاخصی در نظر نمی گیرند که از کدام نوع باید باشند. در نتیجه هر گیاهی را که در ایران و چه در خارج از ایران رویش پیدا می کند و قابل انتقال باشد در باغ مستقر می شود. در حقیقت هدف، به نمایش گذاشتن و انجام کار تحقیقاتی بر روی همه گونه های گیاهی است.
وی افزود: تعداد گیاهان موجود در باغ حدود 4000 گونه و رقم گیاهی است. گاهی بعضی گونه هایی را که نمی توان در فضای باز گذاشت ، و باید در گلخانه نگهداری کنیم. از بخش های مختلف باغ گیاه شناسی می توان به بخش هرباریوم اشاره کرد که گیاهان به صورت خشک شده طبقه بندی و نگهداری می شوند. بخش دیگری به نام بانک بذر وجود دارد و قسمتی که خود باغ گیاه شناسی را شامل می شود و گیاهان به صورت زنده در آنجا وجود دارند. مجموعه این بخش ها تشکیل باغ گیاه شناسی را می دهند.
عراقی تصریح کرد: تقریبا عمده آشنایی بازدیدکنندگان با گونه های گیاهی و ذخایر گیاهی کشور ایران است که تنوع بالایی دارد. در حقیقت پیدایش گیاهان در طبیعت به صورت رویشگاه است مانند رویشگاه خزر و جنگل های شمال که گونه های خاص خودش را دارد و به تناسب شرایط آب و هوایی در آن منطقه رشد پیدا کردند.
وی ادامه داد: برای تمام گیاهان ایران و خارج از کشور در باغ گیاه شناسی اقدام به شبیه سازی محل رویش کردیم. یعنی گیاهان بطور تصادفی در آن کاشته نمی شوند و هر گیاه شرایط خاص خودش را می طلبد و به صورت رویشگاه های جداگانه ای مانند: رویشگاه های خزر یا هیرکانی، زاگرس و البرز، طبقه بندی شده اند که بازدیدکنندگان با مراجعه به باغ گیاه شناسی ملی ایران با این رویشگاه ها آشنا می شوند. برای مثال: وقتی وارد رویشگاه خزر می شوند کاملا شبیه با جنگل های شمال طراحی شده اند.
عراقی در مورد تاسیس باغ گیاه شناسی در دیگر شهرهای ایران چنین عنوان کرد: گونه های گیاهی که از سراسر دنیا و ایران جمع آوری شده اند و در شرایط تهران سازگاری پیدا کرده اند قابل تعمیم با شرایط مشابه است اما در یک شهر عملا خارج از توان شهرداری و یا حتی یک دانشگاه است که شرایط داشتن باغ را فراهم کنند. و این وظیفه به عهده دولت است تا شرایط لازم را فراهم کند. البته در ابعاد کوچک و با تعداد کم گیاهان و گونه های کمتر هم می شود باغ گیاه شناسی ساخت. در دنیا هم به همین شکل انجام می شود و در بعضی دانشگاه ها و شهرداری ها باغ های گیاه شناسی وجود دارد.
عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات سازمان جنگل ها و مراتع کشور گفت: از وظایف باغ های گیاه شناسی، کارهای تحقیقاتی است. به دلیل داشتن منظره زیبا و از طرفی هم تاثیر مثبتی که بر روی مردم نسبت به گیاه، فضای سبز و محیط زیست می گذارد، و وسعت زیاد باغ این امکان وجود دارد تا بازدیدکنندگان از نزدیک شاهد کارهای پژوهشی ما باشند. موسسه گیاه شناسی ملی ایران، سرویس ها و خدمات مناسبی به دانشگاه ها و مراکز علمی ارائه می دهد و با مکاتباتی که با دانشگاه ها و این مراکز صورت می گیرد کارهای تحقیقاتی دانشجویی مثل پایان نامه ها را می توانند در این مکان انجام می دهند.
وی در پایان در مورد موزه حشرات باغ گیاه شناسی ملی ایران چنین گفت: بخشی از موسسه گیاه شناسی ملی به نام بخش حمایت و حفاظت از منابع طبیعی است که بر روی حشرات و آفات منابع طبیعی کار می کند. به همین دلیل نمونه های زیادی را از پروانه ها و حشرات که جنس و گونه و خانواده مشخص دارند، جمع آوری و طبقه بندی شده اند. در این موسسه در کنار کارهای تحقیقاتی، یک مجموعه ای را ترتیب داده ایم که بازدیدکننده ها با انواع و اقسام حشرات و محیط زندگی آنها و اثراتشان بر روی محیط آشنایی پیدا کنند که کدام گونه ها مفید و کدام مضر هستند. البته از دیدگاه ما همگی مفید هستند اما برخی خسارت زا هستند و به این دلیل به عنوان مضر از آنها نام برده می شود برخی دیگر هم دشمن حشرات دیگر هستند و وجود همه آنها برای اکوسیستم لازم است و برای بازدیدکنندگان به خصوص کودکان منظره جذابی را به نمایش می گذارد. این حشرات هم مانند گونه های گیاهی هم از داخل کشور و هم از خارج از کشور جمع آوری شده اند و چون شرایط نگهداری آنها به صورت زنده دشوار است آنها را به صورت خشک شده نگهداری می کنند.
